སྤྱིར་སྟོང་ཉིད་ལྟ་བ་ནི་མདོ་སྔགས་སེམས་གསུམ་མམ་ལམ་སྤོང་སྒྱུར་གྲོལ་གསུམ་གང་གི་འདོད་ལུགས་སུ། ཐ་མལ་གྱི་སྣང་ཞེན་ལྡོག་པ་དང་། འཁྲུལ་པའི་རྩ་བ་གཅོད་པ། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཁོ་ལག་ཡོངས་སུ་རྒྱས་པ་སོགས་ཀྱི་རྨང་གཞིར་གྱུར་མོད་ཀྱང་། དེ་ལ་བརྒལ་བརྟག་གི་སྒོ་ནས་ཟབ་མིན་གྱི་ཁྱད་པར་ལ་ཡང་། མེད་དགག་མཐའ་ཅན་དང་ཟད་ཤོར་ཕྱལ་ཆད་ཀྱི་སྐྱོན་ཅན། དེ་ལས་ལྡོག་པ་སྣང་སྟོང་ཟུང་འཇུག་གམ་རིག་སྟོང་ཟུང་འཇུག སྐྱེ་འགག་གཉིས་མེད། ཡང་ན། ཀ་དག་གམ་ཀ་དག་ཆེན་པོ། ཇི་བཞིན་ཉིད་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད། ཐིག་ལེ་ཉག་གཅིག ཅེས་པ་སོགས་ཐེག་པའི་རྟོགས་ཚད་དང་གྲུབ་མཐའ་གོང་འོག་གི་འདོད་ལུགས་ཀྱིས་སྐྱོན་ཡོན་ལ་ཤན་འབྱེད་པའི་ཐ་སྙད་ཀྱི་ཁྱད་པར་མང་དུ་མཆིས།

དེ་བཞིན་གྲུབ་མཐའ་རང་རང་གི་ལུགས་སུའང་། ལུང་རིག་གི་སྒྲུབ་བྱེད་དུ་མར་བཞུགས་པ་རྣམས་ནི་མདོ་སྔགས་ཀྱི་གཞུང་ཆེན་དག་ཏུ་ཞིབ་ཕྲར་བྱོན་པས། འདིར་གླེང་བའི་དགོས་པ་དེ་ཙམ་མེད་པར་སྙམ་ནས་བཏང་སྙོམས་སུ་བོར། ལར་ཟབ་མོ་སྟོང་ཉིད་ཀྱི་དོན་ལ་མཚོན་ན། བོད་ཡུལ་གཙང་གཡས་རུ་དབེན་སའི་སྟོན་པ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་མཁས་གྲུབ་ཆེན་པོ་འ་ཞ་འགྲོ་མགོན་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གི་<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་དབབ་པའི་འགྲེལ་བ་>>ཞེས་པར། “སྟོང་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ལ། གཤིས་ཀྱི་གནས་ལུགས་(བདག་)མཐའ་དག་གིས་དབེན་པ་”[1]ཞེས་གསུངས། དེར་ “མཐའ་དག་གིས་དབེན་པ་” ཞེས་པ། བདག་གམ་མཚན་མ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་སྟོང་པ་ལ་བྱ་བར་སྣང་སྟེ། སྤྱིར་གཤིས་ལ་དེ་དག་གི་མཚན་མ་ཅིར་ཡང་མ་གྲུབ་པས་སོ། །དེ་བཞིན་སྐྱབས་སྟོན་རིན་ཆེན་འོད་ཟེར་གྱི་རྫོགས་ཆེན་<<ཡང་རྩེ་ཀློང་ཆེན་གྱི་ངེས་དོན་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག་>>ལས།“སྐྱེ་འགག་སྣང་སྟོང་སྤང་ལེན་ཡོད་མེད་རྟག་ཆད་ཀྱི་སྤྲོས་པ་དང་བྲལ་བའི་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་དོ།”[2]།ཞེས་གསུངས་ལ། ཡང་༸རྒྱལ་བ་སྨན་རིའི་མཁན་ཆེན་ཁྲི་རབས་རིམ་བྱོན་གྱི་ཐོག་མ་རྒྱལ་བ་གཉིས་པར་གྲགས་པ་མཉམ་མེད་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་གིས་<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་ཚིག་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་འགྲེལ་བ་འཕྲུལ་གྱི་སྒྲོན་མེ་>>རུ་བཀོད་མཛད་པར། “སྟོང་པ་ཉིད་ནི། གཞིའི་གནས་ལུགས་རང་བཞིན་གྱི་(གྱིས)སྟོང་པའོ། །དེའི་ཚུལ་ནི་ལྷ་འགྲེལ་ལས། སེམས་ཉིད་སྟོང་པས་དབང་པོ་སྟོང༌། དབང་པོ་སྟོང་པས་སྣོད་དུ་སྣང་བ་ཡང་སྟོང་པ་ཡིན་ནོ།”།ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།[3]།ཞེས་པ་སོགས་ཀྱིས་རྟོགས་ནུས་སོ།།

སྟོང་ཉིད་ལ་དོན་དུ་གྲངས་དང་དབྱེ་བ་མེད་པར་གསུངས་ནའང་། བཀའ་ལུང་རྣམས་སུ་ཚིག་གིས་གྲངས་དང་དབྱེ་བ་མང་དུ་བསྟན་པ་དག་ནི། གདུལ་བྱ་བཀྲི་དྲང་དང་། ཡང་ན་བོན་ཅན་ནམ་དགག་བྱ་ལ་ལྟོས་ནས་བསྟན་པ་ཡིན་པར་མཁས་པ་དག་གིས་བཞེད་པ་ལྟར། འདིར་གླེང་བྱའི་གཙོ་བོ་ཟབ་མོ་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཡིན་པས། དེ་ཡང་<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་དབབ་པའི་འགྲེལ་བ་>>རུ། “ཕྱི་དང་ནང་ལས་སོགས་པ་དངོས་པོར་འཛིན་པ་བཅོ་བརྒྱད་ལས་གཞན་པའི་དངོས་པོར་འཛིན་མི་སྲིད་ལ། དེ་འགོག་པ་ལ་ལྟོས་ནས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་ཕྱེ་བ་དང་།”[4]ཞེས་པ་སོགས་ཀྱིས་དེ་དག་གི་རྟོགས་ཚུལ་དང་བཅས་ལམ་ལ་སྦྱར་ཏེ་གསུངས་གནང་ཡོད་ལ། འོན་ཀྱང་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་དགག་བྱ་ངོས་འཛིན་གསལ་པོར་གནང་མཛད་མེད་ནའང་། ཐེག་ཆེན་སྦྱོར་ལམ་གྱི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་གཟུང་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་བཞི་ལས་གཟུང་རྟོག་དང་འཛིན་རྟོག་གཉིས་དེ། ཕྱི་སྟོང་དང་ནང་སྟོང་སོ་སོའི་དགག་བྱའམ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཡིན་པར་ཁོང་གི་<<མཛོད་འགྲེལ་>>དུ་གསལ།[5]

ཡང་སྒ་སྟོན་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱལ་མཚན་གྱི་<<བདེན་པའི་མཛོད་ཕུགས་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག་>>ཏུ། སྟོང་ཉིད་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ལ། མཚན་མ་རང་བཞིན་མེད་རྟོགས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ཅེས་གསུངས། དེ་ལ་དབྱེ་བ་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ལ། སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དགུ་དང་། རང་གི་མཚན་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དགུ་རེ་ཕྱེས་ཤིང་། “དང་པོ་དགུ་ལ། ཟིན་པ་ཤེས་པ་རང་བཞིན་མེད་པར་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་ནི་ནང་སྟོང་པ་ཉིད། དེས་འགྲེས་ཏེ། གཟུང་དོན་ཡུལ་སྟོང་ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད། གཟུང་འཛིན་གཉིས་བྲལ་ཕྱི་ནང་སྟོང་པ་ཉིད། རྒྱུ་རྐྱེན་གྱི་དངོས་པོ་སྟོང་པ་འདུས་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད། རྒྱུ་རྐྱེན་བྲལ་བས་སྟོང་པ་འདུས་མ་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད། ཡོད་མེད་ལ་སོགས་མཐར་འཛིན་མེད་པ་མཐའ་ལས་འདས་པ་སྟོང་པ་ཉིད། དམིགས་ཡུལ་རང་ཀ་མེད་པ་མི་དམིགས་པ་སྟོང་པ་ཉིད། ཐུགས་རྗེའི་ཤར་ཚུལ་རང་བཞིན་མེད་པ་ཆེན་པོ་སྟོང་པ་ཉིད། དབྱིངས་ཉིད་རང་བཞིན་མེད་པ་དོན་དམ་སྟོང་པ་ཉིད་དོ། །གཉིས་པ་དགུ་ལ། བོན་ཅན་སྟོང་པར་རྟོགས་པ་རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད། བོན་ཉིད་རང་བཞིན་མེད་པར་རྟོགས་པ་རང་བཞིན་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད། རང་རང་གི་མཚན་ཉིད་རང་བཞིན་མེད་རྟོགས་རང་གི་མཚན་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད། སྔ་ཕྱིའི་དུས་སུ་འཛིན་པ་རང་བཞིན་མེད་རྟོགས་ཐོག་མཐའ་སྟོང་པ་ཉིད། ལྷག་མཐོང་གི་འདོར་ལེན་རང་བཞིན་མེད་པ་དོར་མེད་སྟོང་པ་ཉིད། དངོས་པོ་རང་རང་གི་ངོ་བོ་མེད་པ་དངོས་པོ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད། དངོས་པོ་ཟད་མཐར་རྟོག་པ་མེད་པ་(དངོས་པོ་མེད་པའི་)ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད། བོན་ལ་འདི་ཞེས་གཏད་འཆའ་མེད་པ་བོན་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད། སྟོང་པ་ཟད་པའི་མཐར་ལྟ་བ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དོ།”[6] །ཞེས་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་དང་ངོ་བོ་སོ་སོར་བསྟན་པ་ལས་ཀྱང་དེ་དག་གི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་དགག་བྱ་འཇོག་ཚུལ་ཡང་གསལ་བར་དཔག་ཐུབ་བོ། །

གཞན་ཡང་<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་ཚིག་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་འགྲེལ་བ་འཕྲུལ་གྱི་སྒྲོན་མེ་>>ལས། “གནས་ལུགས་གསལ་བར་རྟོགས་པའི་རིག་པ་དང༌། གཟུང་བ་ཡུལ་གྱི་རྟོགས་(རྟོག)པ་དང་བྲལ་བ་གཞི་མཐུན་པ་ནི། ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་དོན་ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་ནང་དུ་འཛིན་པའི་རྟོག་པ་དང༌། ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་འཛིན་པའི་རྟོག་པ་དང༌། འདུས་བྱས་བཞིའི་ཉོན་མོངས་པ་དང༌། འདུས་མ་བྱས་བཞིའི་ཤེས་བྱའི་རྟོག་པ་དང༌། རྟག་ཆད་ལ་སོགས་ཀྱི་མཐར་འཛིན་པ་དང༌། དམིགས་པར་བྱེད་པ་རང་ཁ་མའི་རྟོག་པ་དང༌། ང་བོ་སྙམ་པའི་ཆེར་འཛིན་དང༌། དོན་དམ་སྒྲིབ་པའི་རྟོག་པ་དང༌། རང་གི་རང་བཞིན་གྱི་མཚན་མར་རྒྱུ་བའི་སྐྱོན་དང༌། རང་བཞིན་མེད་པའི་མཐའ་ཆད་པར་ལྟ་བ་དང༌། རང་གི་མཚན་ཉིད་ལ་བདག་སོགས་སུ་འཛིན་པ་དང༌། ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་ལ་དུས་སུ་འཛིན་པ་དང༌། སྟོང་པའི་ངང་དུ་མ་འདུས་པར་དོར་བ་ལྷག་མཐོང་དུ་བྱུང་བའི་མཚན་འཛིན་དང༌། དངོས་པོ་མེད་པའི་དོན་མ་ཡིན་པར་ལྟ་བའི་བཏགས་ཆགས་དང༌། ངོ་བོ་ཉིད་ལ་རྟག་པར་འཛིན་པ་དང༌། བོན་ཐམས་ཅད་འདི་ཞེས་གཏད་འཆའ་བ་དང༌། སྟོང་པ་ཉིད་ལ་ཟད་པར་ལྟ་བ་བྲལ་བ་ནི་གོང་བཞིན་ནང་སྟོང་སོགས་ལ་སྦྱར་རོ། །”[7]།ཞེས་པས། སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་རྟོགས་པའི་ཡེ་ཤེས་སོ་སོའི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པའི་སྐབས་འདིར། ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་སོགས་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་དེ་དག་གི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སམ་དགག་བྱ་ངོས་འཛིན་གསལ་པོར་གནང་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་སྟེ། དཔེར་ན། ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་རྟོགས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ནི། གནས་ལུགས་གསལ་བར་རྟོགས་པའི་རིག་པ་དང༌། བཟུང་བ་ཡུལ་གྱི་རྟོག་པ་དང་བྲལ་བ་གཞི་མཐུན་པ། ཞེས་གསུངས་པས། བཟུང་བ་ཡུལ་གྱི་རྟོག་པ་དེ་ཉིད། ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་དང་དེ་རྟོགས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་དགག་བྱ་རུ་བསྟན་པར། གསུངས་ཚུལ་དེ་དག་གིས་ཤེས་ཐུབ་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར།

གཞན་ཡང་། རྨེའུ་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>དང་།[8] ཡོངས་འཛིན་རྣམ་དག་འོད་ཟེར་གྱི་<<ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་བཞི་པ་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་>>དུ་<<ཁམས་སྡུད་ཚིགས་བཅད་མ་>>དང་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<མངོན་རྟོགས་རྒྱན་གྱི་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་ལེའུ་>>སོགས་ཀྱི་དགོངས་དོན་བཀོད་གནང་བ་རྣམས་ལའང་དེ་མཚུངས་སུ་གསལ།[9]ཡིན་ནའང་། མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་>>དང་[10]ཡོངས་འཛིན་རྣམ་འོད་ཀྱི་<<ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་གཉིས་པ་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>ལྟར་ན།[11] སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན། ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་སོགས་སྟོང་ཉིད་དང་པོ་གསུམ་ཕུད་པའི་ཕྱི་མ་རྣམས་ཀྱི་དགག་བྱ་ལ་ཚིག་དོན་གང་ཐད་ནས་གོང་མ་དག་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་པར་མངོན་གསལ་བྱུང་ཡོད།

དེ་ཡང་འདི་ལྟར་ཏེ། ༡གཟུང་བ་ཡུལ་གྱིས་བསྡུས་པའི་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་གཟུང་བའི་རྟོག་པ་དང༌། ༢ཡུལ་ཅན་དབང་པོའི་སྐྱེ་མཆེད་དྲུག་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་འཛིན་པའི་རྟོག་པ། ༣ཡུལ་དང་དབང་པོ་གཉིས་ཀ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་གཉིས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ། ༤ཉོན་མོངས་པའི་ཡིད། ༥ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ། ༦དུས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ། ༧དམིགས་ཡུལ་གྱི་རྟོག་པ། ༨འདུ་ཤེས་རྒྱ་ཆུང་བར་འཛིན་པའི་རྟོག་པ། ༩བསླུ་བའི་རྟོག་པ། ༡༠སྒྲིབ་པའི་རྟོག་པ། ༡༡གཡོ་རྩོལ་གྱི་རྟོག་པ། ༡༢རྣམ་པར་འཁྲུག་པའི་རྟོག་པ། ༡༣འགྱུར་ལྡོག་གི་རྟོག་པ། ༡༤སྤོང་ལེན་གྱི་རྟོག་པ། ༡༥ཆགས་པའི་རྟོག་པ། ༡༦དཔྱོད་པའི་རྟོག་པ། ༡༧སྒྲོ་སྐུར་གྱི་རྟོག་པ། ༡༨གཏད་བཅས་པའི་རྟོག་པ་དང་བཅོ་བརྒྱད་དོ། །

བཞེད་ཚུལ་དེའང་ཡོངས་འཛིན་རྣམ་འོད་ཀྱིས་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་པོའི་<<མངོན་རྟོགས་རྒྱན་གྱི་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་ལེའུ་>>དང་རྗེ་མཉམ་མེད་ཆེན་པོའི་<<ཁམས་བརྒྱད་གཏན་ལ་ཕབ་པ་སྡུད་པ་ལས་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བའི་>>བཞེད་ཚུལ་ཁུངས་སུ་བཀོད་པ་ཞིག་ཡིན། དེའང་<<སྡུད་འགྲེལ་>>གྱི་འགྲེལ་གཞི་<<ཁམས་སྡུད་ཚིགས་བཅད་མར་>>དེ་ལྟར་འཁོད་པ་མི་གསལ་ཡང་། རྗེ་མཉམ་མེད་ཆེན་པོས་ཁམས་ཆེན་དུ་གྲགས་པ་འབུམ་སྡེ་སྟོང་ཕྲག་བརྒྱ་པ་དུམ་པ་བཅུ་དྲུག་ཏུ་བཞུགགས་པའི་ནང་ཚན་<<ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་རྒྱུན་གྱི་ཁམས་>>ཀྱི་དུམ་པའི་ནང་དུ།[12] སྟོང་པ་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཙམ་མ་ཟད་འཁོར་འདས་ཀྱི་འགྲེས་རྐང་ཡོ་ཀ་ལ་སྦྱར་ཏེ། དེ་དག་ཀུན་རིན་པོ་ཆེ་རྒྱུན་གྱི་ཁམས་ལ་ཞུགས་ནས་བླ་མེད་ཀྱི་འབྲས་བུ་གྲུབ་ཅིང་ཐོབ་པ་ནི། གཟུང་བའི་རྟོག་པ་ལ་སོགས་སྤང་བྱའི་སྒྲིབ་པ་དེ་དག་ལས་འདས་པར་བསྟན་པའི་སྐོར་རྒྱས་པར་བཞུགས་པ་ལས། སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་དང་འབྲེལ་བའི་སྐོར་དེ་བསྡུས་ནས་ཟུར་འདོན་མཛད་ཅིང་<<སྡུད་འགྲེལ་>>དུ་[13]དྲངས་གནང་བ་ཞིག་ཏུ་སྣང་ངོ་། །

དེས་ན་དགག་བྱ་དེ་དག་གིས་དབེན་པའི་ལྟ་བ་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་རྣམ་གྲངས་ནི། མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་པོའི་<<མངོན་རྟོགས་རྒྱན་>>ལས། “ལྟ་བའི་ལམ་ལ་སྟོང་ཉིད་ཀྱི། །རྣམ་གྲངས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་གནས་པ། །ཕྱི་དང་ནང་དང་གཉིས་ཀ་དང༌། །འདུས་བྱས་འདུས་མ་བྱས་ཉིད་དང༌། །མཐའ་འདས་མི་དམིགས་ཆེན་པོ་དང༌། །དོན་དམ་རང་བཞིན་རང་མེད་དང༌། །རང་མཚན་ཐོག་མཐའ་དོར་མེད་དང༌། །དངོས་མེད་ངོ་བོ་བོན་རྣམས་དང༌། །སྟོང་པ་ཉིད་ནི་སྟོང་ཉིད་ཀྱི། །བྱེ་བྲག་རྣམ་པ་བཅོ་བརྒྱད་དོ།”[14]།ཞེས་པ་ལྟར། ༡ཕྱི་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། ༢ནང་སྟོང་པ་ཉིད།༣ཕྱི་ནང༌སྟོང་པ་ཉིད། ༤འདུས་བྱས༌སྟོང་པ་ཉིད། ༥འདུས་མ་བྱས༌སྟོང་པ་ཉིད། ༦མཐའ་ལས་འདས༌པ་སྟོང་པ་ཉིད། ༧མི་དམིགས་པ༌སྟོང་པ་ཉིད། ༨ཆེན་པོ༌སྟོང་པ་ཉིད། ༩དོན་དམ་པ༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༠རང་བཞིན༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༡རང་བཞིན་མེད་པ༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༢རང་གི་མཚན་ཉིད༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༣ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད༌པ་སྟོང་པ་ཉིད། ༡༤དོར་བ་མེད་པ༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༥དངོས་པོ་མེད་པ༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༦དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༧བོན་ཐམས་ཅད༌སྟོང་པ་ཉིད། ༡༨སྟོང་པ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང་བཅོ་བརྒྱད་དུ་བཞེད་དོ། །ལར་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་དབྱེ་བ་མེད་ནའང་གོང་གསལ་དགག་བྱ་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་གྲངས་རིམ་ལྟར། སྤང་བྱའི་བོན་ཅན་དེ་དག་གིས་དབེན་པ་ལ་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་དུ་ཕྱེས་ཤིང་གཏན་ལ་ཕབ་པ་ཡིན་ནོ། །

གོང་དུ་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་དགག་བྱའི་བཞེད་པ་སྔ་ཕྱི་གཉིས་བཀོད་པ་དེ་དག་ལས།དཔྱད་དགོས་པའི་གནས་འགའ་ཞིག་མཆིས་པ་སྟེ། མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<ཁམས་འགྲེལ་ལས་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་>>དང་<<ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་གཉིས་པའི་འགྲེལ་བ་>>ལྟར་ན། སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་ལྔ་པ་འདུས་མ་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དགག་བྱ་ལ་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་དང་། དྲུག་པ་མཐའ་ལས་འདས་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དགག་བྱ་ལ་དུས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་རུ་གསུངས་ཡོད་ནའང་། ཡང་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>དང་[15]<<ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་བཞི་པའི་འགྲེལ་>>དག་ཏུ། སྤང་བྱ་དུས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་དེ། བཅུ་གསུམ་པ་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དགག་བྱར་གསུངས་པ་མ་ཟད། སྤང་བྱ་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་དེ། སྟོང་ཉིད་ཀྱི་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་བཅུ་བཞི་པ་དོར་བ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དགག་བྱ་ཡིན་པར་བསྟན་ཡོད།[16]

དེ་ལྟར་བསྟན་རིམ་དག་ལ་དཔྱད་ན། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་མདོ་ལུགས་ཀྱི་ལམ་ལྔ་ས་བཅུའི་ཉམས་ལེན་གྱི་སྐབས་སུ། རྩ་བའི་ས་ལམ་གྱི་ཡོན་ཏན་སྤངས་རྟོགས་སྐྱེས་ཐོབ་གྱི་གོ་རིམ་འཆོལ་བ་ལྟ་བུ་སྣང་བ་སྟེ། དེ་ཡང་འགྲོ་མགོན་གྱི་<<མཛོད་འགྲེལ་>>ཕུད་པའི་ལར་<<ཁམས་འགྲེལ་>>དང་ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་སྔ་ཕྱིའི་འགྲེལ་བ་ཁག་ཏུ། སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་དང་འབྲེལ་བའི་སྤང་བྱ་རྣམས་སྒོམ་སྤང་དང་དེ་དག་གི་གཉེན་པོ་རྟོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་སྟོང་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པར་གསུངས་པ་ལྟར། མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་>>དང་[17]<<ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་གཉིས་པའི་འགྲེལ་བ་>>དག་ཏུ། ས་བཞི་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་སྤང་བྱ་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་དེ་སྤངས་པས་འདུས་མ་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་རྟོགས་ལ། དེ་བཞིན་ས་ལྔ་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་དུས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་དེ་སྤངས་པས་མཐའ་ལས་འདས་པ་སྟོང་པ་ཉིད་རྟོགས་པར་བཞེད་དོ།[18]།

འོན་ཀྱང་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>དང་[19]<<ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་བཞི་པའི་འགྲེལ་བ་>>དག་ཏུ། སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་དེ་དག་ལམ་གྱི་གནས་སྐབས་སུ་ཐོབ་པའི་ཁྱད་པར་ནི་ས་དང་པོ་ནས་བཅུ་པའི་བར་དུ་ཐོབ་པར་བསྟན་པ་ལྟར། ས་དགུ་པར་དུས་འཛིན་རྟོག་པ་སྤངས་པས་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ལས་བཅུ་གསུམ་པ་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ཐོབ་པ་དང་། ས་བཅུ་པར་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་སྤངས་པས་བཅུ་བཞི་པ་དོར་བ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ཐོབ་པར་བཤད་པས་སོ།[20]།དེ་བཞིན་<<མཁས་བཞིའི་མཛོད་འགྲེལ་>>[21]དང་སྒ་སྟོན་གྱི་<<བདེན་པའི་མཛོད་ཕུགས་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག་>>[22]དག་ཀྱང་དེ་དང་མཐུན་པར་བཞེད་དོ། །

གཞན་ཡང་དུས་འཛིན་རྟོག་པ་དང་ལྷག་མཐོང་རྟོག་པ་དེ་གཉིས་ཀྱང་ས་གོང་འོག་གི་སྤང་བྱར་འཇོག་སྐབས་དེར། སྔ་ཕྱི་འཇོག་ཚུལ་ལའང་མི་མཐུན་པ་བྱུང་སྟེ། ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་གཉིས་པའི་འགྲེལ་བ་སོགས་ལྟར་ན་ལྷག་མཐོང་རྟོག་པ་སྔོན་དང་དུས་འཛིན་རྟོག་རྗེས་སུ་བཞག་པ་དང་། ཤེར་ཕྱིན་སྐབས་བཞི་པའི་འགྲེལ་སོགས་ལྟར་ན། དུས་འཛིན་རྟོག་པ་སྔོན་དང་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་ཕྱིས་སུ་སྤོང་དགོས་པ་ལྟ་བུ་གོང་དུ་དྲངས་པ་དག་ཏུ་གསལ་བ་ལྟར་རོ།།

གསུངས་ཚུལ་དེ་དག་ལྟར་ན། འོ་ན་ས་བཞི་པ་དང་ལྔ་པའི་སྐབས་སུ་ས་དགུ་པ་དང་བཅུ་པའི་ཡོན་ཏན་དག་འཐོབ་པར་ཐལ་ཏེ། དེ་དག་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་གེགས་ས་འོག་མ་དེར་སྤང་བར་འགྱུར་བས་སོ། །ཡང་ན་ས་དགུ་པ་བཅུ་པ་མ་ཐོབ་པར་ས་བཞི་པ་དང་ལྔ་པ་མི་འཐོབ་པར་ཐལ་ཏེ། གོང་མ་དེར་མ་ཐོབ་པར་ས་འོག་མ་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་སྒྲིབ་པ་སྤང་བར་མི་འགྱུར་བར་ཐལ་བས་སོ།།ཞེས་ཀྱང་བྱའོ། །དེ་ལ་དཔྱོད་ལྡན་ཁ་ཅིག་གིས། ས་གོང་མའི་སྤང་བྱ་ལ་དུས་འཛིན་དང་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་གཉིས་སུ་གསུངས་པ་དེ་ནི། འོག་མའི་སྐབས་ཀྱི་རགས་པ་དེ་གཉིས་ཀྱི་རིགས་རྒྱུན་ཕྲ་བ་ཕྱི་མ་ཡིན་པས་སྤང་གཉེན་གོང་འོག་འཆོལ་བའི་སྐྱོན་མེད་དེ། དཔེར་ན། གཟུང་འཛིན་རྟོག་པ་བཞི་པོ་དེ་དག མཐོང་སྒོམ་གཉིས་ཀའི་སྤང་བྱའི་སྐབས་སུ་གསུངས་པ་དང་མཚུངས་སོ། །མིང་འདྲ་བའང་དེའི་གནད་ཀྱིས་ཡིན་པར་འགྲེལ་སྲིད་མོད། དེ་ལྟར་ན་སྤང་བྱའི་སྒྲིབ་པ་གཞན་རྣམས་ལ་རིགས་རྒྱུན་ཕྲ་རགས་སྔ་ཕྱི་དེ་ལྟར་ཡོད་པ་མཚུངས་པས། དེ་ལ་གཞན་རྣམས་ལས་ལྷག་པའི་ཁྱད་པར་ཞིག་དཔྱད་དཀའོ་སྙམ།

འདིའི་ཐད་ལ་ཁོ་བོས་སྤང་གཉེན་ནམ་དགག་བྱ་དང་འགོག་བྱེད་གཉིས་ཀྱི་ཚིག་དོན་ལ་བརྟག་པས། བཞེད་ཚུལ་སྔ་མ་དེ་ལ་དགག་བྱ་དང་འགོག་བྱེད་ལྟ་བུར་བཞག་མཛད་ཡོད་ཀྱང་ཚིག་དོན་ལ་དེ་ཙམ་གྱིས་འབྲེལ་བ་ཆགས་པ་མི་འདུག་སྙམ་པས་དཔྱད་པར་བྱ། ཕྱི་མ་ལྟར་དགག་བྱ་དང་འགོག་བྱེད་བཞག་མཛད་པ་ཇི་བཞིན་ཚིག་དོན་ལའང་འབྲེལ་ཆགས་པས་བློ་ངོར་འཚམས་པར་མཐོང་། དེ་ཡང་གསལ་པོར་བཤད་ན། འདུས་མ་བྱས་སྟོང་པའི་དགག་བྱ་ལ་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་དེ་འཇོག་པ་ལས་སོ་སོར་བརྟག་དང་བརྟག་མིན་འགོག་པ་སོགས་འདུས་མ་བྱས་བཞིའི་ཤེས་བྱ་བཞག་གནང་བ་ལ་དགག་བྱ་འགོག་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་དོན་གང་ཐད་ལ་འབྲེལ་ཆགས་པར་རྟོགས་སླའོ། །དེ་བཞིན་མཐའ་ལས་འདས་པ་སྟོང་པའི་དགག་བྱ་ལ་དུས་འཛིན་རྟོག་པ་འཇོག་པ་ལས་རྟག་ཆད་མཐར་འཛིན་དེ་ཉིད་བཞག་པ་ལ་དགག་བྱ་འགོག་བྱེད་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ཆགས་པས་སོ། །གཞན་ཡང་དུས་འཛིན་གྱི་རྟོག་པ་ནི། དུས་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་འདི་ཙམ་སྙམ་པའི་དངོས་ཞེན་ལ་བཞེད་པས་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དགག་བྱ་བཞག་པ་ལྟར་དགག་བྱ་འགོག་བྱེད་ཀྱི་འབྲེལ་བར་ངེས་སླའོ། །དེ་བཞིན་ལྷག་མཐོང་གི་རྟོག་པ་ནི། སྟོང་པས་དོར་བའམ་དེས་མ་ཁྱབ་པ་ལྟར་གྱི་མཚན་མ་ལྷག་མཐོང་གི་དངོས་འཛིན་ལ་བཞེད་པས། དོར་བ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དགག་བྱ་ལ་འཐད་པར་ཚིག་དོན་གང་ཐད་ནས་ཤེས་ནུས་པས་སོ།།

སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་དམ་དེ་དག་གི་རྟོགས་པ་རྣམས་ས་ལམ་གྱི་རིམ་པ་གང་ལ་ཐོབ་ཚུལ་ནི། འ་ཞ་འགྲོ་མགོན་བློ་གྲོས་ཀྱི་<<མཛོད་འགྲེལ་>>ལྟར་ན། ཕྱི་སྟོང་པ་དང་། ནང་སྟོང་པ། ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀས་སྟོང་པ་གསུམ་ལས་དང་པོ་ནི་ཐེག་ཆེན་སྦྱོར་ལམ་དྲོད་རྩེ་ལ་སྒོམ་འབྱུང་གི་རྟོགས་པ་ཐོབ་ལ། གཉིས་པ་ནང་སྟོང་ནི་སྦྱོར་ལམ་བཟོད་པ་ལ་དང་། གསུམ་པ་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀ་སྟོང་པ་ནི་བོན་མཆོག་ལ་ཐོབ་ཅིང་། འདུས་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་སོགས་རིམ་པས་སྟོང་ཉིད་བཅུ་ནི། ས་དང་པོ་ནས་ས་བཅུའི་དངོས་གཞི་བར་རིམ་བཞིན་ཐོབ་ལ། ས་བཅུ་རྒྱུན་མཐའ་ལ།དོར་བ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། དངོས་པོ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད། དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་གསུམ་གྱི་རྟོགས་པ་ཐོབ་པ་དང་། བོན་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། སྟོང་པ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་གཉིས་ཀྱི་རྟོགས་པ་སྨིན་ཅིང་མཐར་ཐུག་པ་ནི། སངས་རྒྱས་ཀྱི་སར་ཐོབ་པར་གསུངས་སོ།[23]།

ཡང་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་<<ཁམས་འགྲེལ་>>[24]དང་སློབ་དཔོན་རྣམ་འོད་ཀྱི་<<ཤེར་ཕྱིན་གྱི་འགྲེལ་བ་>>ཁག་ཏུ། སྦྱོར་ལམ་གྱི་སྐབས་ན་དེ་དག་གི་རྟོགས་པ་ཐོབ་པར་གསུངས་པ་རྣམས་ཐལ་བས་སུན་འབྱིན་མཛད་པ་མ་ཟད། ལྟ་བའི་ལམ་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་རྟོགས་པ་ནི་མངོན་གསུམ་གྱི་རྟོགས་པ་ལ་བརྗོད་དགོས་པར་གསུངས་ཤིང་། དེ་ལ་སྤྱིར་ལམ་དང་འབྲས་བུའི་ཡོན་ཏན་གཉིས་སུ་བཤད་ཅིང་། འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་སར་དེ་དག་ཀུན་ངོ་བོ་གཅིག་ལ་ལྡོག་པ་ཐ་དད་ཡིན་ལ། འདིར་ལམ་གྱི་གནས་སྐབས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱ་ན། ངོ་སྐལ་གྱི་སྤང་བྱ་མི་འདྲ་བ་བཅོ་བརྒྱད་པོ་རྣམས་ཐེག་ཆེན་སྒོམ་སྤང་དུ་གསུངས་པས། དེ་རྣམས་སྒོམ་ལམ་གཉེན་པོ་སྒོམ་སྟོབས་ཀྱིས་འཇོམས་པ་ལས་དབེན་པའི་སྤངས་པ་རེ་རེ་ཐོབ་པ་ལ། སྟོང་པ་ཉིད་གྲངས་བཅོ་བརྒྱད་དུ་འཇོག་ཅིང་དེ་དག་ས་གཉིས་པ་ནས་བཅུ་པའི་བར་དུ་རྗོགས་པར་ཐོབ་པར་བཤད་དོ།[25]།

དེ་ལྟར་སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་དང་འབྲེལ་བའི་སྤངས་རྟོགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ས་མཚམས་ལ།ས་ལམ་གྱི་རིམ་པར་འཐོབ་ཚུལ་མ་མཐུན་པར་གསུངས་པ་ལས། འ་ཞ་འགྲོ་མགོན་གྱི་དགོངས་བཞེད་ལྟར་ན། སྟོང་ཉིད་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ཚན་མཐའ་མ་གཉིས་ནི། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་རང་ལ་འཐོབ་པ་ལྟ་བུར་བསྟན་ཡོད་དེ། སྟོང་ཉིད་གཞན་རྣམས་ཀྱང་ལམ་གྱི་སྐབས་སོ་སོར་འཐོབ་པ་གསལ་བར་གསུངས་པ་མ་ཟད། བོན་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དང་། སྟོང་པ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་གཉིས་ཀྱི་རྟོགས་པ་དེ་སྨིན་ཅིང་མཐར་ཐུག་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སར་ཐོབ་པར་གསུངས་པས་དེའི་ཤུགས་ལས་ངེས་ཐུབ་སྙམ། དེ་མིན་སྤངས་རྟོགས་གཞན་རྣམས་ཀྱང་སྨིན་ཅིང་མཐར་ཐུག་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སར་འཐོབ་པ་མཚུངས་པ་ཡིན་པས་སོ། །

[1]<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་དབབ་པའི་འགྲེལ་བ་>>འ་ཞ་འགྲོ་མགོན་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན། (1198-1263) 2002 གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།དེབ་འཕྲེང་(46) ཤོག་ངོས་(243)ལ་གསལ།
[2]<<ངེས་དོན་གྱི་འགྲེལ་བ་ལེགས་བཤད་ནམ་མཁའི་རྒྱན་འགྲེལ་>>སྐྱབས་སྟོན་རིན་ཆེན་འོད་ཟེར། (1353-) 2011གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།<<ཡང་རྩེ་ཀློང་ཆེན་གྱི་འགྲེལ་པ་ཉི་ཟེར་སྒྲོན་མ་>>ཞེས་པའི་དེབ་འཕྲེང་(29)པ།སྨད་ཆ།ཤོག་ངོས་(169)ལ་གསལ།
[3]<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་ཚིག་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་འགྲེལ་བ་འཕྲུལ་གྱི་སྒྲོན་མེ་>>མཉམ་མེད་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན། (1356-1415) 2004 གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།དེབ་འཕྲེང་(༦) ཤོག་ངོས་(292)ལ་གསལ།
[4]གོང་མཚུངས།<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་དབབ་པའི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(243)ལ་གསལ།
[5]གོང་མཚུངས།<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་དབབ་པའི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(243)ལ་གསལ།
[6]<<བདེན་པའི་མཛོད་ཕུགས་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག་>>སྒ་སྟོན་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱལ་མཚན།  (-)  2005 སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ལྔ་རིག་བོན་གྱི་སྙིང་གཏེར་གྱི། དེབ་འཕྲེང་(01)ཤོག་ངོས་(274-275)ལ་གསལ།
[7]གོང་མཚུངས།<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་ཚིག་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་འགྲེལ་བ་འཕྲུལ་གྱི་སྒྲོན་མེ་>>ཤོག་ངོས་(307)ལ་གསལ།
[8]<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>རྨེའུ་སྟོན་ཚུལ་ཁྲིམས་དཔལ་ཆེན། (1052-1106) 2005 ཁྲི་བརྟན་ནོར་བུ་རྩེའི་དཔེ་མཛོད་ཀྱི་དཔར་མ།<<རྨེའུ་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་ཁམས་འགྲེལ་>>ཞེས་པའི་དེབ་འཕྲེང་(19) ཤོག་ངོས་(147-148)བར་གསལ།
[9]<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས་སྐབས་གཉིས་པའི་རྣམ་བཤད་ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རབ་གསལ་>>ཡོངས་འཛིན་རྣམ་དག་འོད་ཟེར། (1828-) 2014 གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།དེབ་འཕྲེང་(47)ཤོག་ངོས་(237-265)བར་གསལ།
[10]<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>རྨེའུ་སྟོན་ཚུལ་ཁྲིམས་དཔལ་ཆེན། (1052-1106) 2005 ཁྲི་བརྟན་ནོར་བུ་རྩེའི་དཔེ་མཛོད་ཀྱི་དཔར་མ།<<རྨེའུ་མཁས་པ་དཔལ་ཆེན་གྱི་ཁམས་འགྲེལ་>>ཞེས་པའི་དེབ་འཕྲེང་(18) ཤོག་ངོས་(422-429)བར་གསལ།
[11]གོང་མཚུངས།<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས་སྐབས་གཉིས་པའི་རྣམ་བཤད་ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རབ་གསལ་>>ཤོག་ངོས་(104-111)བར་གསལ།
[12]<<ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་རྒྱུན་གྱི་ཁམས་>>རྣམ་མཁྱེན་སྟོན་པ་གཤེན་རབ་མི་བོའི་བཀའ།ཀུན་གྲོལ་ལྷ་སྲས་མི་ཕམ་རྣམ་རྒྱལ་མཆོག་གི་དཔར་མ། བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།1999 དཔར་ཐེངས་གཉིས་པ།པོད་གྲངས་(78)ང་དུམ་པ།ཤོག་ངོས་(28-436)བར་གསལ།
[13]<<ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཁམས་བརྒྱད་སྡུད་པའི་དོན་གསལ་བར་བྱེད་པའི་འགྲེལ་བ་>>མཉམ་མེད་ཤེས་རབ་རྒྱལ་མཚན། (1356-1415) 2008 གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།དེབ་འཕྲེང་(18) ཤོག་ངོས་(128-130)བར་གསལ།
[14]<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པ་ལམ་གྱི་རིམ་པའི་རྒྱན་>>རྨེའུ་སྟོན་ཚུལ་ཁྲིམས་དཔལ་ཆེན། (1052-1106)  2014 གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།དེབ་འཕྲེང་(49) ཤོག་ངོས་(65)ལ་གསལ།[15]གོང་མཚུངས།<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(148དང་193)ལ་གསལ།
[16]<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས་སྐབས་བཞི་པའི་རྣམ་བཤད་ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རབ་གསལ་>>ཡོངས་འཛིན་རྣམ་དག་འོད་ཟེར། (1828-) 2014 གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།དེབ་འཕྲེང་(47)ཤོག་ངོས་(237དང་262-265)བར་གསལ།
[17]གོང་མཚུངས།<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(426-427)བར་གསལ།
[18]གོང་མཚུངས།<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས་སྐབས་གཉིས་པའི་རྣམ་བཤད་ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རབ་གསལ་>>ཤོག་ངོས་(107)ལ་གསལ།
[19]གོང་མཚུངས།<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(189-193)བར་གསལ།
[20]གོང་མཚུངས།<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས་སྐབས་བཞི་པའི་རྣམ་བཤད་ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རབ་གསལ་>>ཤོག་ངོས་(262-267)བར་གསལ།
[21]<<མཛོད་གནས་བཅུ་བདུན་གྱི་འགྲེལ་བ་མཁས་པ་མི་བཞིས་མཛད་པ་>>ཞང་ཞུང་མཁས་པ་སྟོང་རྒྱུང་མཐུ་ཆེན། བོད་ཀྱི་མཁས་པ་སེ་བོན་ཤ་རི་དབུ་ཆེན། ལྡེ་བོན་གྱིམ་ཚ་རྨ་ཆུང་། མེ་ཉག་ལྕེ་ཚ་མཁར་བུ། 2012 གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཤད་སྒྲུབ་འདུས་སྡེའི་དཔར་མ།དེབ་འཕྲེང་(34)སྨད་ཆ། ཤོག་ངོས་(134-138)བར་གསལ།
[22]གོང་མཚུངས། <<བདེན་པའི་མཛོད་ཕུགས་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ལྡེ་མིག་>>ཤོག་ངོས་(275)ལ་གསལ།
[23]གོང་མཚུངས།<<སྲིད་པའི་མཛོད་ཕུགས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་གཏན་ལ་དབབ་པའི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(243-244)བར་གསལ།
[24]གོང་མཚུངས།<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་སྟོང་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(188-189)བར་གསལ།
གོང་མཚུངས།<<ཁམས་ཆེན་པོ་བརྒྱད་ལས་རྒྱུན་ཁམས་ཀྱི་འགྲེལ་བ་>>ཤོག་ངོས་(422-429)བར་གསལ།
[25]གོང་མཚུངས།<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས་སྐབས་བཞི་པའི་རྣམ་བཤད་ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རབ་གསལ་>>ཤོག་ངོས་(266-267)བར་གསལ། གོང་མཚུངས།<<ཤེས་རབ་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པར་ཕྱིན་པ་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས་སྐབས་གཉིས་པའི་རྣམ་བཤད་ཚིག་དོན་དཀའ་གནད་རབ་གསལ་>>ཤོག་ངོས་(104-110)བར་གསལ།