རྣམ་མང་གྲུབ་མཐའ་ཀུན་གྱི་ཏོག་ཏུ་གྱུར་པ་སངས་རྒྱས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་འདི་ཉིད་འཛིན་སྐྱོངས་སྤེལ་བའི་ཐབས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བ་ནི་འཆད་ཉན་སྒོམ་སྒྲུབ་ཡིན་ཞིང་། དེ་ཡང་ཡང་དག་པར་མ་ནོར་འཆུགས་མེད་ཀྱི་ལམ་སྟོན་རྒྱལ་བའི་གསུང་རབ་ལ་རགས་ལས་ཡོད་པ་ནི། རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་ཡི་གེས་འཛིན་དགོས་ཕྱིར། ཞེས་གསུངས་པས་ཤེས་ལྡན་ཀུན་གྱིས་ཟུར་བལྟས་ལེབ་མཐོང་ཞེས་པ་ལྟར་ཡིན་མོད།

གླེང་གཞི། ཕན་བདེ་ཀུན་གྱི་འབྱུང་གནས་སངས་རྒྱས་གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བསྟན་པའི་བྱུང་རབས་ཆེ་ལོང་གིས་བརྗོད་པའི་གླེགས་བམ་རྨད་དུ་བྱུང་བ། བསྟན་འབྱུང་སྐལ་བཟང་བློ་མིག་གསལ་བར་བྱེད་པའི་རིན་ཆེན་ཤེལ་གྱི་རྒྱང་མཐོང་ཞེས་པ་འདི་ནི། བཅུ་ཕྲག་རིག་པའི་གནས་ལ་ནང་བྱན་ཆུད་པའི་ངེས་པ་དོན་གྱི་པཎྚི་ཏ་ཆེན་མོ། རིས་མེད་གྲུབ་མཐའ་ཀུན་ལ་ཐུགས་རྗེའི་སྤྱན་དཀྱུས་ཀྱིས་གཟིགས་རྒྱ་ཡངས་པ་སྐྱབས་ རྗེ་བོན་བརྒྱ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་མཆོག་གིས་བཤད་སྒྲུབ་བསྟན་པའི་གཞུང་ཤིང་ཤུགས་ ཆེན་གྱིས་འདེགས་པའི་ཞོར་འཕྲོས་སུ་མཛད་པ་ཡིན་ལ།

དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ཕྱི་ཟླ་ལྔ་བའི་༢དང་༣སྟེ་བསྟུད་མར་ཉིན་གཉིས་ཀྱི་རིང་ལ་ཨིན་ཇིའི་ཨོཁེསེཧྥོར་ཌིའི་གཙུག་ལག་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ་(University of Oxford)རུ་མཁས་པའི་དབང་པོ་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་ལགས་ཀྱིས༧གོང་ས་ལྔ་པ་ཆེན་མོའི་རང་རྣམ་༼འདི་སྣང་འཁྲུལ་པའི་རོལ་རྩེད་རྟོགས་བརྗོད་ཀྱི་ཚུལ་དུ་བཀོད་པ་དུ་ཀཱུ་ལའི་གོས་བཟང༽དབྱིན་བསྒྱུར་མཛད་པའི་དཔེ་དེབ་སྤུས་ལེགས་ཞིག་པར་བསྐྲུན་བྱས་ཡོད་པ་དེར་དཔེ་སྟོན་མཛད་སྒོ་འཚོགས་པ་རེད།

གངས་ཅན་བོད་ཀྱི་བརྡ་སྐད་མིང་གཞི་གསལ་བར་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས་དགོས་འབྱུང་ནོར་བུའི་གཏེར་ཆེན་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས། ཁྱུང་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེས་མཛད། གདོད་ནས་དག་པ་གཉིས་ལྡན་བོན་སྐུ་མེ་ཞལ་རྫིང་རིང་སྤྲོས་པའི་སྣང་མཚན་ཡོངས་བྲལ་མཁའ་དབྱིངས་ཟབ་གསང་ཀློང༌། ། རང་བཞིན་གསལ་སྣང་རབ་འབྱམས་རྒྱལ་བའི་ཞིང་བཀོད་ཁྲི་གདུགས་འབུམ་བརྡལ་དབུས་མཐའ་མི་མངོན་ལྷུན་གྲུབ་རྫོགས་པ་ཆེ། ། ཟུང་འཇུག་ཐུགས་རྗེས་གཟུགས་སྐུའི་འོད་སྣང་བྱེ་ཕྲག་བརྒྱར་འབྱེད་མི་མཇེད་ཞིང་མགོན་སྟོན་མཆོག་རྒྱལ་བ་གཤེན་རབ་ཅེས། ། མཛད་འཕྲིན་མཚན་སྙན་སྲིད་པའི་མཐར་བརྒལ་སྣང་སྲིད་ལྷ་ཀླུ་མི་སོགས་གཙུག་གི་བླ་རུ་བརྗིད་དེ་ལན་བརྒྱར་འདུད། ། 

དེ་ཡང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་མཁས་དབང་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱི་༼མདའ་དང་འཕང་༽གླེགས་བམ་གསུམ་པ་ The Arrow and the Spindle, Studies in History, Myths, Rituals and Beliefs in Tibet,Vol.III.དེ་ཉེ་ཆར་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོའི་ལོ་སྟོད་ལ་བལ་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་སའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གྲགས་ཅན་Mandala bookpoint  Kathmandu, ཞེས་པར་དཔར་བསྐྲུན་ལེགས་གྲུབ་ཞུས་ནས་ད་ལྟ་འགྲེམ་སྤེལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་འདུག དེབ་འདིའི་ནང་དུ་བོད་རིག་པའི་སྐོར་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་གསར་པའི་དཀར་ཆག་བོད་ཡིག་སྟེང་བསྒྱུར་ཡོད་པ་གཤམ་གསལ་ལྟར་ཡིན།

དེ་ཡང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་རིག་པའི་མཁས་དབང་ཆེན་མོ་མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་ལགས་ཀྱི་༼མདའ་དང་འཕང་༽པོ་ཏི་གསུམ་པ་ The Arrow and the Spindle, Studies in History, Myths, Rituals and Beliefs in Tibet,Vol.III.དེ་ཉེ་ཆར་ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ལོའི་ལོ་སྟོད་ལ་བལ་ཡུལ་གྱི་རྒྱལ་སའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གྲགས་ཅན་Mandala bookpoint Kathmandu, ཞེས་པར་དཔར་བསྐྲུན་ལེགས་གྲུབ་ཞུས་ནས་ད་ལྟ་འགྲེམ་སྤེལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་འདུག དེབ་འདིའི་ནང་དུ་བོད་རིག་པའི་སྐོར་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་གསར་པ་ཁྱོན་བསྡོམས་བཅོ་ལྔ་ཙམ་དཔར་སྐྲུན་མཛད་གནང་འདུག་ཡོད་པ་བཅས་སོ།

༧དཔལ་ལྡན་ཁྲི་བརྟན་ནོར་བུ་རྩེའི་དཔེ་མཛོད་ཁང་ནས་དཔར་དུ་བསྐྲུན་པའི་༧སྨན་རིའི་ཡོངས་འཛིན་རིན་པོ་ཆེའི་གསུང་འབུམ་དེབ་ཕྲེང་༡༤ཡོད། ངེས་པ་དོན་གྱི་མཁས་དབང་སློབ་དཔོན་བསྟན་འཛིན་རྣམ་དག་མཆོག་ནི་བོད་ཀྱི་རིག་གནས་སྤྱི་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་ནང་དོན་རིག་པ་ལ་མིང་ཙམ་མ་ཡིན་པར་མཁས་གྲུབ་གཉིས་ལྡན་གྱི་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་གཤིས། ཁོང་གི་སྐུ་ཚེ་ཧྲིལ་པོར་བོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་དེབ་ཐེར། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས། རྣམ་ཐར་གྱི་རིགས། ཁྱད་པར་ནང་བསྟན་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་འབྲེལ་བའི་བོན་གྱི་མདོ་སྔགས་རྫོགས་གསུམ་གྱི་སྐོར་སོགས་ལ་ཕྱག་རྩོམ་ཇི་སྙེད་ཅིག་གནང་ཡོད་པ་འདི་དག་ཡང་སྐལ་ལྡན་ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ལ་དམིགས་ཏེ།

༡༽ TheTreasury of Good Sayings, A Tibetan History of Bon, ལེགས་བཤད་མཛོད། LondonOriental Series, Vol. 26, Oxford University Press, London 1972, 365 pages. ཤར་རྫ་བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་མཛད་པའི་ལེགས་བཤད་རིན་པོ་ཆེའི་མཛོད་ཀྱི་རབ་བྱེད་བཞི་བའི་ཚན་ཁག་གི་གཤེན་དང་བྲུ་ཞུ་སྤ་རྨེའུ་ལོ་རྒྱུས་ནས་མཇུག་བར་དུ་དབྱིན་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ནས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་ཞིབ་འཇུག་དང་མཐུན་པའི་དཀའ་གནད་ཀྱི་དོན་གསལ་བའི་མཆན་བཏབ་པ་དང་ལོ་ཚིགས་སྒྲིགས་པ་སོགས་བྱས་ཡོད།